Trưa nay, một cậu em đến gặp mình nhờ tư vấn về khởi nghiệp. Mình thì chả có bài vở khỉ gì, chỉ có nhõn kinh nghiệm bỏ tiền túi mở công ty và cặm cụi làm ăn hơn chục năm trời, nên có gì thì chia sẻ với cậu ấy như thế.
Cậu ấy và bạn bè định mở một thương hiệu đồ da handmade, phân khúc cao cấp.
Bỏ qua các phân tích này nọ, chốt lại mình chỉ nói với cậu ấy thế này:
Thứ nhất, trong số các em phải có ít nhất một thằng cực đam mê đồ da, thời trang. Đam mê phải tới độ mà nếu tiêu sạch số vốn và tất cả bỏ đi hết thì nó vẫn phải làm tiếp. Lúc đó thì đi làm bất cứ thứ gì có tiền để mà nuôi con đam mê.
Thứ hai, phải chắc chắn là có thể làm ra sản phẩm tốt, thực sự tốt. Thời trang, phân khúc cao cấp, thương hiệu Việt là chật vật rồi. Bao nhiêu ông lớn thời trang còn chưa làm đồ cao cấp được. Anh chả thấy cửa thắng của bọn mày đâu, nhưng nếu “cứ khát khao” thì cũng không thể “dại khờ” về sản xuất, sản phẩm. Tối thiểu phải có sản phẩm ngon rồi mới hy vọng đến việc bằng những nghệ thuật này, chiến thuật kia thổi hồn cho nó được.
Thứ ba, phải có một thằng thạo về tài chính để mà hạch toán tiền nong cho nó khoa học và tương đối bài bản. Biết lúc nào máu còn, sắp cạn hay hết, nếu cần bơm thì lấy từ đâu, hay khi dồi dào thì chia nhau thế nào… Thiếu quá cũng chết mà nhiều quá không biết chia nhau cũng chết.
Thứ tư, phải xây dựng được một cơ chế, nguyên tắc trong việc phân vai, trong ứng xử với công việc và với nhau. Làm ăn là phải đặt những điều đó lên hàng đầu chứ không phải giống như khi bá vai bá cổ hò zô ngoài quán bia hơi. Chơi với nhau cả thời phổ thông được mà vì hùn hạp làm ăn để rồi mất hết tình bạn thì đáng tiếc lắm.
Thứ năm (dành riêng cho cậu em – 1 kỹ sư tin học). Em phải cân nhắc và lắng nghe bản thân mình. Em có thích thời trang không? Em có năng khiếu gì về thời trang không? Khởi nghiệp anh thấy cơ bản chỉ có 3 dạng:
- Rất đam mê + rất giỏi gì đó> làm thứ đó cho mình;
- Rất đam mê, không giỏi lắm> tìm người cùng làm thứ đó với mình;
- Không đam mê, không giỏi lĩnh vực đó nhưng khả năng đánh hơi, tìm gap thị trường siêu việt> tìm người đầu tư, tìm người làm cùng.
Em thuộc trường hợp nào?
Tại sao em làm IT mà không nghĩ đến việc khởi nghiệp trong ngành công nghệ này hay ứng dụng sức mạnh của nó để tạo giá trị mới cho một mảng kinh doanh nào đó? Hẳn là em biết rằng, công nghệ, công nghệ số mới là ngành có khả năng phá vỡ mọi giới hạn, chênh lệch về quy mô, nguồn lực, kinh nghiệm… Không vô cớ mà các start-up đình đám thế giới đều ở ngành này.
Người ta thường làm một điều gì đó vì hai trường lực: áp lực và động lực. Làm việc lớn, mang tính bước ngoặt thì hai lực này cũng đều phải rất lớn. Em thấy hai lực đó của mình thế nào?
Chỉ một tiếng buổi trưa là quá ngắn để anh ủng hộ hay phản đối quyết định của các em. Anh chỉ nêu ra những yếu tố như thế để em và các bạn em có thêm cơ sở cân nhắc quyết định của mình. Còn khi xem xét hết mọi nhẽ rồi mà vẫn chiến thì lại gặp anh. Vì case của các em là rất khoai. Có quá nhiều thứ phải mổ xẻ thêm để có được một hướng đi khả dĩ.
Cậu em chăm chú lắng nghe từng lời. Đến khi chia tay, tôi nhận thấy trong đôi kính cận cậu mang có nhiều dấu hỏi như những lưỡi câu chùm. Hẳn là đêm nay cậu ấy sẽ mất ngủ. Điều đó là cần thiết. Tuổi trẻ cần những đêm trắng để đối diện với lòng mình. Cho một tương lai bớt trằn trọc hơn.
Chia sẻ của Bích Hịp
