Hôm trước tôi chia sẻ một quyển sách của VoxEU về tác động kinh tế của Covid-19 trong đó có một bài của John Cochran có một ý rất quan trọng. Nhưng trước hết tôi phải trích dẫn cây này của Larry Summers cực kỳ sâu sắc: “Economic time has been stopped, but financial time has not been stopped”.
Đây chính là vấn nạn mà cả thế giới đang phải đối mặt. Trong khi nhà hàng, khách sạn, hãng hàng không… không bán được hàng nữa (không có doanh thu), lãi ngân hàng, tiền thuê mặt bằng, thuê nhân công vẫn phải trả.
Nghĩa là economic time của các doanh nghiệp đó đã dừng lại nhưng financial time không dừng. Điều này vừa đẩy doanh nghiệp đến bờ vực phá sản/đóng cửa vừa làm các chủ nợ (theo nghĩa rộng) phải gánh thêm nợ xấu, rồi lâu quá họ cũng sẽ phá sản.
Vậy nếu có cách nào làm financial time dừng lại, hoặc ít ra chạy chậm lại để chờ economic time phục hồi sẽ giúp giảm tác động xấu của Covid-19 vào nền kinh tế và xã hội nói chung. Ví dụ chủ nhà có thể tạm hoãn không đòi tiền thuê, chủ nợ tạm hoãn không đòi trả nợ/lãi suất…
Vấn đề là làm thế nào để có coordinated action? Đến đây bạn sẽ thấy vai trò không thể thiếu của nhà nước là người đứng ra phối hợp việc dừng financial time lại (economic time bị Covid-19 dừng rồi không cần ai coordinate).
Một số nước đã tạm hoãn thu thuế với các doanh nghiệp bị ảnh hưởng. Các central banks (kể cả NHNN VN) đã cắt giảm lãi suất, bơm thanh khoản và nới lỏng các qui định về required reserves hay CAR, giúp dừng hoặc làm chậm lại financial time.
Nhưng điều đó chưa đủ. John Cochran cho rằng các nước phải có phương án cụ thể đối phó với dạng crisis mới này về mặt tài chính (nghĩa là về mặt financial time) chứ cứ đi theo kịch bản cũ hết fiscal rồi đến monetary stimulus sẽ không đi đến đâu.
Dù biết như vậy nhưng bản thân Cochran (và cả Mankiw) cũng chỉ đưa ra được một số giải pháp truyền thống. Vấn đề coordinated action vẫn chưa ai được giải quyết, liệu có cần một sắc lệnh/đạo luật yêu cầu đóng băng tất cả các loại hóa đơn trong vòng vài tuần/vài tháng hay không?
Trong thời gian đó nhà nước sẽ chi trả thu nhập tối thiểu cho người làm công để họ có thể tồn tại đợi qua dịch? Mội gợi ý khác của Emmanuel Saez và Gabriel Zucman đề xuất chính phủ có thể đứng ra làm “buyer of last resort” cho những doanh nghiệp không thể dừng financial time lại (như khách sạn, hàng không) tương tự như central bank là “lender of last resort” cho các NHTM.
Thực ra việc cung cấp test và cách ly miễn phí cho người dân đã là một dạng buying of last resort của nhà nước rồi. Nếu shutdown hoàn toàn như Vũ Hán hay Paris thì nhà nước cũng phải đứng ra cung cấp nhu yếu phẩm cho người dân, một dạng buyer of last resort nữa.
Tóm lại điều mà Cochran muốn nói là chúng ta đã có phương án đối phó với suy thóa kinh tế, khủng hoảng tài chính, thiên tai, thậm chí chiến tranh nhưng chưa có phương án đối phó với dịch bệnh ở mức độ như Covid-19.
Các chính sách (kinh tế) truyền thống có thể không còn phù hợp và sẽ phải có những chính sách rất mới, rất táo bạo. Ai, quốc gia nào sẽ có những bước tiến đầu tiên?
Chia sẻ của Nguồn Facebook
