Bản thân tôi là dân công nghệ, nhưng hướng kinh doanh thì lại rất truyền thống. Thế nên tôi không dùng mạng xã hội để cố gắng buôn bán bất cứ một mặt hàng nào cả.
Thường thì tôi chỉ dùng kênh online để phát triển thương hiệu, mục đích cuối cùng luôn là mở rộng kết nối, tạo ra những cơ hội hợp tác rõ rệt hơn là cố bám vào những chỉ tiêu hàng ngày cho việc tăng doanh số sản phẩm.
Kinh doanh là một cuộc chạy đua đường trường, nếu phải mất ba năm để đưa một mô hình từ lý thuyết đến khi vận hành ổn định. Thì tôi sẽ dành năm đầu tiên cho việc xây dựng đội ngũ gồm những người phù hợp, không cần thiết họ phải là những người giỏi nhất, nhưng nhất định phải là những người hòa hợp được với văn hóa chung, và có những cam kết gắn bó lâu dài.
Năm thứ hai, tôi sẽ dành toàn bộ sự tập trung cho việc định hình sản phẩm chiến lược, khâu khảo sát lúc nào cũng quan trọng hơn cả.
Câu hỏi đặt ra luôn là, nếu chỉ dùng một từ để nhắc đến sản phẩm và dịch vụ của chúng tôi, thì khách hàng sẽ nhắc đến điều gì. Từ đó mà tập trung phát triển giá trị cốt lõi của công ty. Giống như việc bạn xây dựng một căn nhà, thì cái móng lúc nào cũng là thứ quan trọng nhất.
Năm thứ ba, mới là năm quyết định thành bại của một doanh nghiệp. Có một câu nói cửa miệng của những nhà quản lý cấp cao là: “Ngày thứ nhất đen tối, ngày thứ hai còn đen tối hơn, nhưng đến ngày thứ ba nhất định sẽ có ánh nắng. ”
Tôi rất tin tưởng vào câu ngụ ý này, nó không chỉ bao quát toàn bộ quá trình khởi nghiệp, mà còn là nền tảng tinh thần để chèo lái tổ chức của mình vượt qua những giai đoạn chông gai nhất.
Nếu đi được đến giai đoạn này, thì bạn đã có một đội ngũ làm việc tinh chuyên, một câu chuyện thương hiệu với những hình ảnh chuyên nghiệp. Thì việc kêu gọi vốn thật chẳng mấy khó khăn gì, nếu có xem Shark Tank thì bạn cũng thừa biết rồi đấy, cơ hội luôn chia đều cho tất cả mọi người, chỉ cần bạn có đủ năng lực.
Tuy nhiên, trước khi tìm đến với những sân chơi lớn, thành thật khuyên bạn nên tìm kiếm cho mình những nhà đầu tư thiên thần. Tại sao lại gọi họ là thiên thần, bởi vì rất có thể những nhà đầu tư như thế thường là từ gia đình, người thân và bạn bè. Họ sẽ cung cấp cho bạn một số vốn nhất định và gần như chẳng đòi hỏi gì nhiều cả.
Họ có thể xuất hiện ở ngay giai đoạn khởi đầu của năm nhất, hoặc năm hai, nhưng tôi vẫn muốn giành lại lần kêu gọi vốn đầu tiên của mình ở năm ba. Vì đơn giản là, bạn phải bắt đầu bằng đồng tiền mồ hôi xương máu của mình, tự vượt qua khó khăn và ổn định hệ thống.
Hãy chắc chắn là bạn sẽ giảm thiểu tối đa rủi ro cho những “thiên thần” mà bạn luôn yêu mến. Đừng để đến lúc mọi thứ trở nên tồi tệ và bạn sẽ nhận ra là mình đã tự hủy hoại mối quan hệ của bản thân nhiều như thế nào. Những gì liên quan đến tiền bạc thì dễ mất lòng lắm phải không nhỉ.
Thời gian là một khái niệm rất tương đối, việc phát triển một doanh nghiệp từ giai đoạn thai nghén cho đến khi tăng trưởng và đi vào quỹ đạo cũng vậy. Nó có thể dài hoặc ngắn, mất từ một đến ba năm, hoặc nhiều và ít hơn tùy vào năng lực dẫn dắt và tiềm lực của từng tập thể ứng với từng sản phẩm khác nhau.
Tuy nhiên, quá trình thì luôn trải qua các bước cơ bản như vậy, nó là một thứ không thể thay thế.
Đến đây thì có lẽ các bạn đã phần nào đó hình dung ra được lộ trình mà chúng ta sẽ đi. Bây giờ thì tôi sẽ bắt đầu nói đến chi tiết cách thực thi nó ra sao cho hiệu quả.
Ở đây sẽ lấy ví dụ từ câu chuyện thực tế của một cô bạn, một gương mặt trẻ thành đạt tiêu biểu cho thế hệ của chúng tôi. Cô ấy hiện tại là chủ của một chuỗi gồm năm cửa hàng thời trang tại TP. Hồ Chí Minh, và công việc kinh doanh vẫn đang trên đà phát triển ổn định.
Đầu tiên, phải nói đến cá tính sơ qua một chút. Ngay từ thời còn học cấp ba, cô ấy đã nổi tiếng là một người có sở thích ăn diện. Vào đến thành phố, trở thành cô sinh viên cũng như bao bạn trẻ xa quê khác, nhưng cô ấy tiếp cận thành thị theo những cách của riêng mình, hòa nhập chứ không hòa tan vào nhịp sống phồn hoa. Nhưng bây giờ thì đã có nhiều lựa chọn hơn cho việc ăn mặc rồi, thành phố mà, bạn biết cả rồi đấy. Ở đây, việc mua sắm lúc nào cũng tiện lợi, lại có nhiều lựa chọn phù hợp với túi tiền, và cô ấy hiển nhiên là sẽ phát huy sở thích của mình rồi.
Nhưng mọi thứ không phải lúc nào cũng suôn sẻ, vào một ngày không được may mắn cho lắm, cô ấy sắm phải một bộ quần áo rất hợp ý qua mạng, đáng tiếc là hàng đặt về lại mặc không vừa. Nên quyết định sẽ đăng lên Facebook để sang lại cho bạn nào có nhu cầu.
Vốn đã có gu ăn mặc sẵn, lại biết cách khéo léo chào hàng nên cô ấy chẳng khó khăn gì mà để thu hồi được số tiền đã bỏ ra. Chẳng những thế còn nảy ra ý tưởng khá điên rồ, đó là đem bán lại những bộ quần áo mà mình đã từng rất thích trước đó. Nhưng bây giờ đã không còn phù hợp nữa, để có thêm tiền sắm sửa những bộ đồ mới ưng ý hơn.
Thế là cô bạn của chúng ta bắt đầu tập tành việc buôn bán qua mạng xã hội cũng từ đó.
Thường thì, khi mới bắt đầu một điều mới mẻ nào đó, bạn sẽ gặp rất nhiều may mắn, đó là cái bẫy mà cuộc đời nay hay đặt ra để đánh lừa chúng ta. Như những gã đam mê trò đỏ đen may rủi vậy, lần đầu mạo hiểm cá cược thì thể nào cũng thắng.
Và cô gái ấy cũng không ngoại lệ, càng buôn bán càng hăng say, thế là nảy luôn ý định sẽ tự mình tìm đến những cửa hàng giảm giá, nơi buôn bán quần áo sỉ lẻ, chọn mua và phối đố thật ưng ý rồi sau đó sẽ đăng lên bán lại trên facebook của cá nhân mình.
Sự thông minh nhạy bén của ấy thể hiện ở điểm, luôn biết tận dụng lợi thế ngoại hình của mình, chọn những bộ trang phục mà cô ấy thực sự ưng ý rồi mới đem giới thiệu nó với mọi người.
Những người làm kinh doanh tài giỏi đều có suy nghĩ chung như vậy, họ sẽ không cố gắng bán cho khách hàng của mình những thứ mà họ cho là không tốt. Đó là một ưu điểm rất hiếm thấy, vì con người ta thường thích chạy theo doanh số và lợi nhuận chứ ít ai nghĩ đến giá trị thực sự mà mình có thể mang lại cho khách hàng.
Thứ cô ấy đang làm, là mang đến một sự trải nghiệm về thời trang và gu ăn mặc thời thượng chứ không phải là cố bán có lời. Bởi thế, nên việc buôn bán dần trở nên thuận lợi, lúc đó thì nhu cầu mở rộng sẽ phát sinh.
Biết đến tôi là sinh viên chuyên ngành phần mềm, nên cô bạn có liên hệ để hỏi về việc phát triển một trang web chuyên về bán hàng. Có lẽ cô ấy lúc này đã nhận ra, bán hàng trên facebook cá nhân có những điểm giới hạn của nó, nếu liên tục tập trung vào việc bán hàng và đăng bài với tần suất quá dày đặt thì tương tác sẽ giảm dần đi. Trong khi lợi thế ban đầu của cô ấy là ngoại hình và gu ăn mặc thì không được phát huy một cách triệt để.
Ý tưởng mà cô ấy chia sẻ với tôi sau đó là, chỉ dùng tài khoản cá nhân của mình để viết lách và chia sẻ kinh nghiệm mua quần áo giá rẻ mà vẫn xinh đẹp lung linh, và việc buôn bán tất cả đều đổ về trang web của mình. Lúc đầu tôi cũng đinh ninh không biết cô ấy có làm được hay không nên cũng có bàn ra, tán vào.
Nhưng cô ấy thì vẫn khăng khăng khẳng định là mình làm được, lại còn hứa sẽ cho tôi 20% lợi nhuận nếu tôi đồng ý đảm nhiệm việc phát triển và quản trị website cho cô ấy. Tôi vào thời điểm đó còn khờ khạo lắm, không biết là mình vô tình đã sập bẫy của cô ấy từ lúc nào đâu.
Sau này thì tôi mới biết, đó là một quyết định cực kỳ thông minh, khi lôi kéo thêm người tham gia vào ý tưởng kinh doanh của mình. Đó là một sự kết hợp hoàn hảo về mặc chuyên môn của cả hai, và tôi vô tình đã trở thành cộng sự đầu tiên của cô gái lém lỉnh ấy. Mà quan trọng nhất là cô bạn tôi chẳng mất một đồng xu nào để có thể làm được điều đó cả.
Ba tháng sau, phải vất vả mò mẫm lắm thì tôi mới làm xong được một cái trang web chẳng ra đâu vào đâu cả, chỉ có hai tính năng là đăng sản phẩm và hiển thị sản phẩm thôi, khách muốn mua hàng thì phải chát qua ứng dụng Yahoo Messenger(vẫn còn hoạt động vào năm đó), hoặc gọi điện trực tiếp.
Còn phần thiết kế thì thật lòng mà nói là xấu tệ, nhưng làm sao mà đòi hỏi nhiều hơn ở một chàng sinh viên năm nhất chưa được dạy qua môn nào về lập trình mà chỉ toàn được nhồi nhét nào là những thứ như Mác – Lênin và toán cao cấp được. Đối với tôi khi ấy thì việc tải được website từ máy tính lên mạng đã là điều gì đó quá phi thường rồi. Thế nên tôi cũng háo hức chả khác gì cô bạn mình khi chúng tôi bắt đầu cùng nhau khởi sự như thế cả.
Tôi thì không giỏi, nhưng được cái là chịu khó bạn mò, nên dần thì sau đó trang web cũng khá lên theo thời gian. Cô bạn tôi cũng vậy, dường như cô ấy có một niềm đam mê bất tận với thời trang và có năng khiếu bán hàng bẩm sinh thì phải. Dù cái ngành Công Nghệ Thực Phẩm mà cô gái đang học thì chả có tí tẹo nào là liên quan đến hai điểm vừa nói ở trên cả.
Cần phải nói thêm là đến lúc này thì căn phòng ngủ mà chú cô ấy ở Sài Gòn dành riêng cho đứa cháu nhỏ, bất đắc dĩ phải trở thành cái nơi trưng bày đầu tiên cho một chuỗi cửa hàng thời trang sau này, và cũng là nơi mà chúng tôi thường hay ngồi bàn với nhau về phương hướng phát triển.
Thú thật với các bạn, trong cái không gian chật hẹp ấy, quần áo chất lên thành đống, rồi móc treo thì vứt tứ lung tung nên chúng tôi phải ngồi co cụm lại và chịu đựng cái nóng khủng khiếp nhưng mà vẫn làm việc và trao đổi rất hăng say.
Tôi có thể khẳng định với bạn: Đó là tinh thần khởi nghiệp đấy!
Thời điểm đó, lợi nhuận mỗi tháng mà chúng tôi kiếm được là hơn bốn triệu đồng một tí, và như đã hứa thì tôi được tám trăm ngàn trong khoảng đấy. Đó là khoản tiền đầu tiên mà tôi tự mình kiếm được trong đời, nó mang lại cho tôi niềm vui và rất nhiều hạnh phúc. Hiển nhiên là cô bạn của tôi cũng sẽ chiếm lấy sự cống hiến toàn tâm toàn ý từ tôi rồi.
Sang đến năm hai, trong khi tôi vẫn chăm chỉ mài nhẵn đủng quần trên giảng đường và lao lực với những môn học chuyên ngành. Thì cô gái nhỏ hôm nào còn tập tành buôn bán, nay đã muốn làm bà chủ, và đưa ra một quyết định còn táo bạo hơn cả tá đàn ông con trai như tôi.
Đó là làm theo tấm gương của một người mà tôi vô cùng ngưỡng mộ như Bill Gate, cô ấy quyết định bỏ học, để mở một cửa hàng và bắt đầu kinh doanh thực sự.
Tôi khi đó, ngạc nhiên đến mức bảo cô ấy chắc điên mất rồi, dù khoản tiền lợi nhuận vẫn tăng dần đều, nhưng nó không đáng để mạo hiểm như thế. Suy nghĩ của tôi còn non và xanh lắm, tấm bằng đại học với tôi là thứ giá trị hơn tất cả.
Thế là tôi đã bỏ qua cơ hội đầu tư có thể được xem là ngon ăn nhất mình từng có, vì chỉ với số tiền hai mươi triệu như cô ấy đề nghị để đổi lấy 50% cổ phần ngày ấy thì bây giờ giá trị lên đến vài tỷ đồng hoặc hơn cũng khó mà nhẩm tính được.
Có thể nói là một khoản lợi nhuận kếch xù, lấy đâu ra cơ hội ngon ăn như thế lần hai. Nhưng đáng tiếc là tôi đã từ chối, và chỉ dừng lại ở việc tiếp tục giúp cô ấy phát triển website sau này, mà ngừng hẳn luôn việc quản trị trang web vì áp lực việc học không còn cho tôi nhiều thời gian nhàn rỗi như hồi năm nhất nữa.
Bị bỏ lại một mình, cô gái tuy thất vọng nhưng không hề nản lòng đi một tẹo nào cả. Cô ấy là kiểu người cương quyết, đã nói là sẽ làm, không những thế còn làm cho ra trò. Một cá tính thật mạnh mẽ và đáng ngưỡng mộ biết bao.
Shop quần áo đầu tiên của chuỗi cửa hàng Girl Style ra đời từ đó. Ban đầu thì nó chỉ là một cửa hàng nhỏ, mặt bằng thuê ba triệu một tháng nằm trên đường Phan Huy Ích, Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh. Đó là thời điểm khó khăn nhất mà cô ấy từng phải đối mặt, khi một mình vừa phải quản lý xuất nhập hàng, đảm nhiệm việc buôn bán và kiểm kê tồn kho cũng như ngân sách.
Chưa kể đến việc đầu tư bảng hiệu, trang trí cửa hàng, và chi trả chi phí mặt bằng đã lấy đi của cô ấy một khoản vốn không hề nhỏ. Sau này, khi đã thành đạt, cô ấy có chia sẻ đó là một quyết định khá sai lầm, vì hoạt động buôn bán chủ yếu là thông qua mạng nên việc đầu tư quá nhiều vào việc trang trí sang trọng cho cửa hàng là một hoạt động không cần thiết.
Vì đúng hơn thì cô ấy nên dành khoản tiền đó cho việc đẩy mạnh phát triển thương hiệu và kênh bán hàng đã tạo ra lợi nhuận trước đó.
Tuy nhiên, chúng ta phạm sai lầm là để rút ra những bài học, và tạo ra những sự điều chỉnh phù hợp. Nhận ra vấn đề thì việc còn lại chỉ là đưa ra một giải pháp phù hợp. Và quyết định của cô ấy là đầu tư tất tay vào việc chạy quảng cáo google hòng lôi kéo khách hàng lân cận đến với cửa hàng của mình.
Đây gọi là sai cộng sai bằng đúng, hợp tác với sai lầm trong tình huống trước đó, để biến nó trở thành một lợi thế thực sự, tuy rất mạo hiểm nhưng có vẻ hợp lý, rất đáng để thử. Và đó là một quyết định hoàn toàn sáng suốt, chỉ hai tháng sau đó, cửa hàng không chỉ có mật độ khách đến tăng đột biến mà còn duy trì ổn định cho những tháng tiếp theo.
Người biết đến thương hiệu và sản phẩm thời trang của Girl Style ngày càng nhiều, nên phát sinh nhu cầu cần phải có thêm nhân viên bán hàng. Thế là cô ấy bắt đầu việc tuyển dụng những mảnh ghép đầu tiên. Tất cả những điều đó là tiền đề cho một chuỗi hệ thống sau này như tôi đã nhiều lần nhắc đến ở trên.
Vì khi bạn đã có một mô hình kinh doanh thành công trước đó, thì việc còn lại chỉ đơn giản là nhân bản nó lên và mở rộng ra trở thành một hệ sinh thái tự bao quát lẫn nhau để phát triển bền vững là được.
Vậy là chỉ sau hơn ba năm ngắn ngủi, cô ấy giờ đây đã trở thành một bà chủ thật sự đúng như ước mơ thuở ban đầu đã chia sẻ cùng tôi. Trong khi tôi bây giờ, nói là mừng cho cô ấy mà trong lòng vẫn không khỏi nuối tiếc, vì mình vẫn còn lạch ạch ở giảng đường và đang chật vật với kha khá môn bị trượt.
Nhưng mỗi người có một niềm đam mê riêng, và đam mê của tôi là dành cho những kí tự đặc biệt với cái màn hình máy tính đen thui cùng những thuật toán phức tạp.
Hai năm sau khi ra trường, có được khoảng thời gian tích lũy kinh nghiệm trong lúc làm thuê, tôi cũng bắt đầu khởi nghiệp xây dựng hoài bão của riêng mình. Nhưng đó lại là một câu chuyện rất khác, còn bài đăng này thì chỉ dừng lại ở đây.
Hy vọng thông qua câu chuyện vừa đọc, bạn sẽ rút ra được bài học gì đó cho quá trình khởi nghiệp kinh doanh của mình. Bằng tất cả tâm huyết và sự chân thành, tôi chúc bạn luôn tràn đầy năng lượng, sức khỏe và gặt hái được thật nhiều thành công bạn nhé.
Chia sẻ của Trịnh Quân
