Hôm nay trong lúc chờ bạn, ngó giá sách ở quán cafe thấy cuốn tiểu thuyết kinh điển: Những chú chim ẩn mình chờ chết – The thorn birds. Bản dịch khác có tựa là Tiếng chim hót trong bụi mận gai. Nhưng cái tựa này mình thấy thích hơn.
Công nhận từ khóa “chờ chết” đắt giá. Nó lột tả chuẩn xác sự rồ dại của cái bọn cứ rình rình lao vào tình yêu, như loài chim kì lạ cứ tìm bụi gai mà lao vào hót lên một bài duy nhất để đời rồi chết.
Quả thực, khi xem The Two Popes – một phim siêu hay đang được đề cử Phim Hay Nhất mùa Oscars năm nay (sáng thứ Hai ngày 10/2 giờ Viêt Nam sẽ trao giải Oscars 2020) – mình nhớ ngay đến cuốn truyện này.
Bởi các cuộc trò chuyện của 2 vị Giáo Hoàng trong phim về “change or compromise” (thay đổi hay thỏa hiệp) rất gợi nhớ những đoạn hội thoại của Tổng giám mục Vittorio và Cha Ralph trong đây. Mà giữa vô vàn các chủ đề thảo luận của họ, từ quan điểm chính trị đến tư duy về dưỡng giáo xã hội, thì mình lại quan tâm nhất đến… tình yêu đôi lứa.
Đối với các nhà tu hành, dĩ nhiên tình yêu đôi lứa mà nhất là vấn đề quan hệ xác thịt luôn là điều cấm kị. Cưỡng lại được, vượt qua được cái trò dở hơi đấy mới thành chính quả. Tác phẩm kinh điển này thể hiện một quan điểm nhân văn hơn, đầy cảm thông: Thừa nhận con người là con người chứ có phải thánh đâu, không thể nào không có rung động yêu đương.
Để thể hiện được quan điểm ấy, cần tận 2 cảnh thảo luận ở 2 thời điểm khác nhau cho thấy sự thay đổi về nhận thức khi con người thấu hiểu và cảm thông cho “tính người” của nhau.
Đêm thứ 6 nối qua thứ 7 máu chảy về tym, xin trích lại cho các chị em bạn dì nhâm nhi. Nếu cánh đàn ông con giai cũng chịu đọc thì thì tốt. Nhân danh đàn bà con gái, Mị xin bày tỏ sự cảm thông đối với tính sĩ diện của đàn ông, những kẻ chịu giằng xé ghê gớm giữa người yêu với sự nghiệp, hoặc giữa tình yêu với mấy cái hội nhóm vinh quang chỉ dành cho giai độc thân.
[Chương 27 – Sư phụ phát hiện đệ tử lãng mạn ép hoa hồng khô trong cuốn Kinh Thánh, bèn khuyên đệ tử chớ để bị ái tình làm hỏng lý tưởng cống hiến 100% cho đế chế](…) Nhưng chắc chắn bông hoa này rất có giá trị nên con mới giữ nó lại với tất cả tình cảm giữa các trang sách mà con quí nhất. Những cánh hồng này gợi cho con nhớ lại điều gì?
Một tình yêu trong sáng mà con đã hiến dâng cho Chúa, thưa Đức cha.
Ta hiểu ngay vì ta biết rất rõ con. Nhưng tình yêu này có mang đến một đe dọa đối với tình yêu dành cho Giáo Hội không?
Thưa không. Chính vì sự nghiệp của Giáo Hội mà con đã chấm dứt tình yêu ấy, chấm dứt vĩnh viễn. Con đã vượt qua khỏi người phụ nữ ấy rất xa khiến mọi khả năng trở lại đều không thể xảy ra được.
Thế là ta đã hiểu được nỗi buồn của con! Ralph thân mến, không gì ghê gớm như con tưởng, đúng là không có gì đáng ghê gớm! Con tồn tại để phục vụ cho nhiều người và con được nhiều người thương mến. Còn người phụ nữ, với tình yêu gửi gắm trong kỷ niệm rất xa xưa nhưng còn ngát hương ấy, sẽ không bao giờ bị thiệt thòi. Vì rằng con đã giữ vẹn mối tình như đã giữ chiếc hoa hồng ấy.
Con không nghĩ rằng cô ta hiểu được một chút nào như thế.
Ồ, hiểu chứ! Nếu con yêu thương cô ta như thế, thì với bản chất rất phụ nữ của mình cô ta thừa sức hiểu. Nếu không, con đã quên người phụ nữ ấy và con đã vứt bỏ đi vật kia từ lâu.
Có những lúc, chỉ có sự khấn nguyện thật kiên trì mới ngăn cản được con bỏ rơi trách nhiệm của mình để tìm đến với nàng.
Tổng giám mục rời khỏi chiếc ghế bành, đến quỳ gối bên cạnh người bạn của ông, một con người thanh lịch mà ông đã yêu thương trong rất ít người ngoài Chúa và Giáo hội của Người.
Con sẽ không bao giờ được rời bỏ trách nhiệm của mình, con biết rất rõ điều đó phải không Ralph… Con đã thuộc về Giáo hội và mãi mãi thuộc về Giáo hội. Ở con, thiên chức rất thật và sâu sắc. Bây giờ chúng ta hãy cầu nguyện và ta sẽ cầu nguyện thêm cho Hoa Hồng trong những lần đọc kinh sau này. Chúa ban cho ta rất nhiều những đau buồn và lắm thử thách trên con đường của chúng ta đi đến chốn vĩnh cửu. Chúng ta phải tập chịu đựng, ta cũng phải học như con thôi.
[Chương 31 – Sư phụ thay đổi suy nghĩ về ái tình và giúp đệ tử ăn năn đúng cách để không xúc phạm tình yêu ](…) Những ý định của Chúa không phải đều dễ hiểu. Nhưng ta nghĩ rằng con đã hành động không dễ dãi, rằng con không đầu hàng trước hi đã đấu tranh. Ta rất hiểu con. Ta biết con rất tự phụ, nhiễm nặng địa vị tu sĩ của mình, rất ý thức về nỗi khát khao tìm đến cái gì đó rất tuyệt đối.
Do đó có thể con cần một bài học như thế để hạ bớt sự kiêu căng của con, để cho con hiểu rằng trước hết con chỉ là một con người, cho nên nó sẽ không bao giờ được nhào nắn hoàn thiện như con nghĩ. Có phải như thế không?
Thưa đúng thế. Con thiếu sự khiêm tốn và con có cảm tưởng, hiểu theo cách nào đó, con muốn trở thành Chúa Trời. Con phạm tội rất nặng và không thể tha thứ. Con không thể tha thứ cho chính con, vậy thì làm sao con hy vọng sự tha thứ của Chúa…
Lại kiêu căng nữa rồi, Ralph à! Kiêu căng! Quyền tha thứ không thuộc về con, con vẫn chưa hiểu điều đó sao? Chỉ có Chúa mới có quyền tha tội. Chỉ có Chúa mà thôi. Và Chúa sẽ tha tội cho những ai biết ăn năn chân thành. Chúa đã từng tha tội nặng hơn cho những vị thánh và cho cả những tên vô loại.
Con tưởng rằng Lucifer không được tha tội sao? Nó đã được tha tội ngay khi nó chống lại Chúa. Số phận của nó – trở thành Chúa tể địa ngục – là chính nó chọn lựa chớ không phải Chúa. Có phải chính nó đã nói: Thà ngự trị dưới địa ngục còn hơn là phụng sự trên thiên đàng.
Bởi rằng nó không chiến thắng nổi sự kiêu căng của nó, nó không chấp nhận được ý muốn của nó khuất phụ trước ý muốn của một ai khác, dù cho ai khác đó là Chúa. Ta không cho rằng con phạm một sai lầm giống như vậy, người bạn thân yêu của ta. Sự khiêm tốn là đức tính duy nhất còn thiếu ở con, nhưng nó lại là đức tính chính yếu của một vị thánh… hay một con người vĩ đại. Cho tới khi nào con chưa chịu trả lại cho Chúa quyền tha tội thì con chưa đạt tới sự khiếm tốn thật sự.
Gương mặt đầy nghị lực của Ralph co rúm lại.
Thưa vâng, con biết rằng Đức cha nói đúng. Con phải tuyệt đối chấp nhận con người hiện hữu của con, phải nỗ lực sửa mình mà không tự kiêu về mình. Con xin ăn năn; như vậy con sẽ xưng tội và chờ được tha tội. Con rất ăn năn và ăn năn thật sự.
Ralph thở ra, đôi mắt của ông không giấu được sự xúc động trong lòng mà những lời lẽ ôn tồn đã thể hiện.
Vittorio à, tuy nhiên, khi nghĩ lại, con thấy con không thể hành động khác hơn. Hoặc là con hủy diệt nàng, hoặc là con nhận lấy sự hủy diệt ấy về phần con. Lúc đó, con không có sự lựa chọn nào khác vì rằng con yêu nàng một cách chân thành. Hoàn toàn không phải lỗi ở nàng nếu con không tiếp tục từ chối nối dài tình yêu trên phương diện xác thịt.
Thân phận của nàng đáng quan tâm hơn thân phận của con. Cho đến lúc đó, con cứ tự coi mình ở một vị trí cao hơn nàng vì con là kẻ tu hành và con coi nàng như một hạng người ít được quan tâm. Nhưng con hiểu ngay rằng con là người có trách nhiệm, về tình trạng hiện nay của nàng… Đáng lý, con phải tránh xa nàng khi nàng còn là một cô bé, nhưng con đã không làm như thế.
Con đã đem nàng ẩn náu trong trái tim con và nàng biết điều đó. Nếu con thật lòng muốn rứt nàng ra khỏi cuộc đời con thì chắc chắn nàng cũng dã biệt và con đã mất hết tất cả ảnh hưởng đối với nàng. Đức cha thấy, con có đủ lý do để mà ăn năn… Con đã thử tạo ra một tác phẩm nho nhỏ riêng của con.
Có phải Hoa Hồng không?
Thưa Đức cha, đâu còn ai khác nữa… Nàng là sự toan tính sáng tạo duy nhất của con.
Nhưng Hoa Hồng có đau khổ không… Làm như thế có phải chăng con tạo ra cho cô ấy nhiều đau khổ hơn là con hất hủi cô ấy?
Con không biết được, Vittorio. Con rất muốn biết sự thật ra sao! Nhưng trong lúc này, con không thể hành động khác hơn. Hơn nữa chuyện ấy xảy ra… một cách tự nhiên. Tuy nhiên con nghĩ rằng con đã cho nàng cái điều nàng cần thiết, đó là ý thức về nhân cách phụ nữ của nàng.
Ý con không phải nói rằng nàng không biết mình là một người phụ nữ, nhưng là chính con, con không nhận ra điều đó. Nếu khi con gặp nàng, nàng đã là một phụ nữ, thì mọi việc có lẽ đã diễn tiến khác hơn; nhưng rất tiếc con đã gặp nàng khi nàng là một cô bé.
Con vẫn cho thấy mình tự phụ Ralph à và chưa sẵn sàng để được tha tội. Thật xót xa phải không… Ta xót xa mà nhìn thấy con quá nhân đạo để bị rơi vào sự yếu đuối của con người. Con có thật sự hành động với tinh thần hy sinh cao cả không…
Ralph giật mình. ông nhìn vào hai con mắt u buồn trước mặt và thấy trong đó phản chiếu hai gương mặt thật nhỏ với kích thước không nghĩa lý gì.
Không, thưa Đức cha – Ralph nhìn nhận. Con là con người và với tư cách một con người con đã khám phá ở nàng một sự hoan lạc không thể chối cãi. Trước đây con hoàn toàn không biết rằng sự tiếp xúc với một người phụ nữ lại có kết quả như thế và nó lại là nguồn gốc của một sự khoái lạc sâu đậm như thế.
Con muốn mãi mãi không bao giờ xa nàng, không phải chỉ vì vấn đề thân xác, mà đơn giản chỉ vì con thích ở gần nàng… nói chuyện với nàng, hay không nói chuyện, được ăn những món ăn do nàng nấu, cười với nàng, chia sẻ những suy nghĩ của nàng. Con cảm thấy thiếu vắng nàng mãi mãi khi con còn sống trên cõi đời này.
Có một điều gì đó xuất hiện trên gương mặt khổ hạnh, u buồn của Hồng Y và không hiểu sao khiến cho Ralph nhớ đến nét mặt của Meggie vào lúc hai người chia tay nhau. Nó phản ánh sự vững vàng của một con người bất chấp mọi nỗi khổ đau, buồn phiền, và vất vả để cứ nhìn ra phía trước mà đi. Con người ấy, mặc áo màu tím, bình thường tình cảm tưởng như chỉ dành riêng cho con mèo cái giống Abyssinian, đã biết gì về chuyện thầm kín của Ralph?
Con không thể nào sám hối về những gì Meggie đã mang lại cho con – Ralph tiếp tục nói trước sự im lặng của Hồng Y. Con chỉ sám hối vì đã vi phạm những lời khấn hệ trọng và không thể quên. Con biết từ nay con không thể nào đến với công việc thuộc trách nhiệm của con như trước kia, nhất là với một nhiệt tình như xưa. Về điều này, con rất ăn năn. Nhưng về những gì liên quan đến Meggie thì…
Sắc mặt của Ralph thay đổi hẳn khi nhắc đến tên Meggie khiến cho Hồng Y phải quay về hướng khác để giấu đi những dằn vặt trong đầu ông.
Sám hối những gì thuộc về Meggie chẳng khác nào con đã giết nàng – Ralph nói tiếp cùng lúc đưa bàn tay lên che hai mắt một cách mệt mỏi – Con không biết con nói có rõ ràng không hoặc lời nói của con có phản ảnh trung thực suy nghĩ của con không. Thưa Đức cha, con luôn cảm thấy gần như bất lực khi phải thể hiện bằng lời những tình cảm của con dành cho nàng.
Ralph ngồi hơi nghiêng người ra phía trước trong khi ánh mắt của Hồng Y Di Contini Verchese chiếu thẳng về phía Ralph. Ralph chú ý thấy hai bóng nhỏ của mình trong đôi mắt của Hồng Y hình như trở nên lớn hơn một chút. Đôi mắt của Vittorio như hai cái gương chúng chỉ phản chiếu những gì chúng thấy, nhưng không để cho người khác phát hiện bất cứ điều gì ẩn chứa trong đôi mắt. Ngược lại, đôi mắt của Meggie mở rộng để Ralph có thể đi thẳng vào tâm hồn nàng.
Với con, Meggie như một phép lành. Đột ngột Ralph nói. Nàng là hình ảnh của một thứ thánh lễ khác.
Ừ, ta hiểu. Hồng Y tán đồng và thở dài. Con nhìn ra được một tình cảm như thế là tốt. Ta nghĩ, dưới mắt của Đức Thánh cha điều đó sẽ làm giảm nhẹ lỗi của con…
Note:
Nói chung, đàn ông có tham vọng đạt được vinh quang này kia, thì dù có yêu cũng chỉ… để đấy. Họ sẵn sàng gạt người họ yêu qua một bên để tiện theo đuổi vầng hào quang sự nghiệp. Mị khuyên các chị em không chọn đàn ông như vậy, nếu không muốn cả đời phải làm cái bóng lủi thủi cun cút, không muốn cắn răng làm bông hoa ép khô và những lần gần gũi thể xác ngắn ngủi chỉ để thụ thai rồi tự đẻ tự nuôi.
Nếu chọn chỉ để trải nghiệm, cứ yêu cho vui, cho biết vậy thôi. Nếu chọn để cùng nhau làm nên đôi uyên ương hồ điệp vút bay lên bầu trời vinh quang, thì phải xem kĩ bầu trời ấy nó có đủ chỗ cho 2 người không cái đã.
Dặn rõ vậy rồi, mẹ nào còn kêu ca cô đơn vì người yêu mải công cán không tình củm, Mị hít le! Còn Mị, cỗ lòng Mị vốn đã là bụi gai từ lâu rồi, nhất định chờ một A Phủ lao vào mà hót, mà tìm vinh quang, mà chết thật là êm ái, mặc kệ bầu trời.
Chia sẻ của Tú Bội Đào
