Kế Toán Tổng Hợp Thực Hành : Hệ Thống Kế Toán Một Sổ Khó Hay Dễ

Góp ý
cho chúng tôi

Mục lục

“Sự gian lận diễn ra quá nhiều, số liệu tài chính mù mờ, chính sách không rõ ràng… là điều rất tồi tệ trong một nền kinh tế. Tài chính không minh bạch sẽ dẫn tới những tiêu cực, gian lận, gây thiệt hại cho nhà nước và các đối tượng liên quan đến doanh nghiệp” – Theo Ông Đặng Văn Thanh, Phó Chủ tịch Hiệp hội kế toán và kiểm toán Việt Nam nhận xét.

Như vậy, việc làm 2 sổ để trốn thuế hay vì nhiều mục đích khác là việc làm phổ biến mà gần như doanh nghiệp nào cùng đang thực hiện và coi đó là việc hiển nhiên.

Hãy bắt đầu từ câu hỏi vì sao doanh nghiệp phải lập hệ thống 2 sổ kế toán trong khi doanh nghiệp nào cũng biết lập 2 sổ là vi phạm pháp luật, là gian lận, là sẽ bị truy thu thuế từ 1 đến 3 lần, phạt chậm nộp 0,03%-0,05%/ ngày, phạt vi phạm hành chính 20%, khối lượng công việc, nhân sự tăng lên.

Mặc dù việc này đã được quy định rất rõ tại Luật kế toán 88/2015/QH13 có hiệu lực từ 01/01/2017 “nghiêm cấm doanh nghiệp lập từ 2 sổ sách trở lên” nhưng thực tế ởViệt Nam hiện nay, rất hiếm doanh nghiệp làm hệ thống kế toán 1 sổ, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Tình trạng 2 sổ sách đã tồn tại từ lâu, không chỉ gây thất thu cho ngân sách nhà nước mà còn cản trở chính sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Duy trì hai hệ thống sổ kế toán là việc không hề đơn giản và là một thách thức lớn không chỉ với kế toán mà với cả doanh nghiệp và thậm chí cả nền kinh tế, tình trạng thiếu minh bạch trong hệ thống sổ sách kế toán của doanh nghiệp đang là hạn chế và rất khó vượt qua.

Vậy gốc rễ của vấn đề là thế nào?

Xin đưa ra một số nguyên nhân của vấn đề ( Vui lòng xem link ở dưới bình luận)

Lợi bất cập hại, sẽ rất nhiều hệ lụy đằng sau hệ thống kế toán 2 sổ, vậy rủi ro tiềm ẩn là gì?

Tài chính thiếu minh bạch giảm tính cạnh tranh trong việc thu hút đầu tư vốn nước ngoài:

Chỉ số minh bạch tài chính của các doanh nghiệp Việt Nam được đánh giá thấp, các số liệu thống kê thiếu độ tin cậy. Mất uy tín với các nhà đầu tư và các đối tác: ngân hàng, nhà cung cấp, khách hàng vì bị đánh giá mức tín nhiệm thấp do rủi ro pháp lý cao.

Huy động vốn khó khăn do mâu thuẫn số liệu giữa các báo cáo quản trị nội bộ và báo cáo cho các cơ quan luật định.

Rất nhiều doanh nghiệp bị hạn chế khả năng huy động vốn đầu tư (đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài luôn có yêu cầu soát xét hệ thống rất cẩn thận), cũng như niêm yết trên thị trường chứng chứng khoán đòi hỏi số liệu phải đáp ứng các chỉ tiêu tài chính trong khi các smes khó thực hiện.

Rất nhiều giao dịch MA thất bại vì bên mua thấy quá nhiều rủi ro trên hệ thống kế toán của doanh nghiệp và thiếu cơ chế hạn chế rủi ro sau sáp nhập.

Việc tồn tại 2 hệ thống sổ kế toán ngầm định việc chấp nhận số liệu không chính xác và thông tin tài chính không đáng tin cậy. Không thể phát triển bền vững với hệ thống nhiều sổ kế toán.

Việc ghi chép 2-3 hệ thống sổ (lập hồ sơ khống vay ngân hàng, báo cáo thuế nhằm trốn thuế, nội bộ, cổ đông) làm hao tổn nhiều nhân sự kế toán, tốn kém chi phí nhân sự.

Qua 1 thời gian không có hệ thống sổ nào phản ánh đúng tình hình hoạt động của doanh nghiệp , rất khó đưa ra quyết định về sản xuất kinh doanh kịp thời và phù hợp. Khả năng kiểm 2 sổ là không thể.

Hiếm có doanh nghiệp nào cùng lúc kiểm soát tốt 2 hệ thống sổ sách, một sổ còn chưa thể tránh được sai sót huống chi là hệ thống 2 số, số liệu không phải lúc nào cũng khớp nhau. Hệ thống 1 sổ kế toán có khả năng tự kiểm tra và phát hiện sai sót, chính vì vậy mới có tên là bảng cân đối kế toán. Với hệ thống 2 sổ, công việc phải tăng lên gấp nhiều lần, vì không ai có thể kiểm soát được dữ liệu tồn từ năm này qua năm khác.

Việc ghi chép 2- 3 hệ thống sổ dẫn đến thất thu thuế, đồng thời tạo điều kiện cho việc chia chác ngầm trong mỗi đợt quyết toán thanh tra thuế.

Việc ghi chép 2- 3 hệ thống sổ thể hiện nhiều khoản thu chi không được đưa ra ánh sáng, dòng tiền ngầm chảy trong nền kinh tế rất lớn, dẫn tới cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp , nạn tham nhũng vì thế vẫn tiếp diễn.

Câu hỏi đặt ra là Khi có tranh chấp thì sổ nào sẽ được đem ra để xử lý?

Một vụ tranh chấp tại phiên toà xét xử sơ thẩm vụ kiện “Tranh chấp giữa các thành viên công ty với nhau” năm 2017, vị chủ tịch công ty kiện vì cho rằng trong quá trình điều hành quản lý của bà giám đốc có nhiều sai phạm, đặc biệt là thu chi mờ ám, tài liệu kế toán không minh bạch, có biểu hiện chiếm đoạt vốn, cổ tức của cổ đông, tự ý bán tài sản, vốn góp của công ty dưới hình thức bỏ túi riêng với giá trị đặc biệt lớn,…đã đẩy công ty vào tình trạng khó khăn, thua lỗ, lâm vào tình trạng có thể dẫn đến phá sản.

Ông chủ tịch công ty đã cung cấp sổ sách kế toán nội bộ, BCTC nội bộ công ty để chứng minh bà giám đốc có tự ý rút 1 khoản tiền lớn hàng trăm tỷ đồng phục vụ mục đích khác, trốn thuế, giả mạo chữ ký, giấy tờ, tài liệu cá nhân, tổ chức khác, buôn bán hàng cấm.

Ngược lại số liệu các số liệu do bị đơn cung cấp cho Toà án thể hiện lợi nhuận báo cáo cổ đông chỉ là 2 tỷ đồng, BCTC nộp cơ quan thuế xác định con số lợi nhuận là 7,4 tỷ đồng

“Vậy số liệu nào là số liệu thực, báo cáo nội bộ hay báo cáo nộp cho cơ quan thuế?! Đề nghị phiên tòa sơ thẩm tới đây phải xem xét đầy đủ, kỹ càng và thận trọng các số liệu này, nhằm có được một kết quả xét xử đúng bản chất sự việc”. … Tuy nhiên tất cả đơn kêu cứu của nguyên đơn đến nay vẫnchưa được cơ quan nào thụ lý, giải quyết, có kết luận chính thức đúng, sai.

Ngân hàng, các nhà đầu tư liệu có thể tin vào thông tin kế toán cung cấp để ra quyết định?

Hãy đặt mình vào vị trí người sử dụng sổ sách kế toán, bạn sẽ thấy vấn đề đó. Đối tượng sử dụng sổ kế toán là ai? Họ cần gì? Họ cần được cung cấp thông tin trung thực, khách quan. Liệu có thể cung cấp thông tin trung thực, khách quan cho đối tượng đọc báo cáo.

Nhà nước là đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất, mặc dù tờ khai thuế có chỉ tiêu B4 điều chỉnh các khoản mục doanh thu, chi phí không được thuế chấp nhận nhưng có thực thi hay không là tùy thuộc quyết định của doanh nghiệp và thực tế thì rất ít doanh nghiệp thực hiện.

Với đối tác, khách hàng: việc làm 1 hay 2 sổ họ không quan tâm nhiều vì giao dịch mua bán giữa doanh nghiệp và các đối tượng này không dựa trên BCTC của doanh nghiệp.

Với ngân hàng, nhà đầu tư: thông tin BCTC ảnh hưởng 1 phần đến quyết định của họ nhưng không phải thông tin mang tính quyết định trọng yếu vì họ quan tâm đến nhiều yếu tố phi tài chính để đưa ra quyết định cho vay và đầu tư.

Doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với số tiền phạt và truy thu lớn trong tương lai khi bị phát hiện truy thu, bị truy tố theo luật.

Nhẹ thì xuất toán, yêu cầu giải trình, nặng thì “truy tố hình sự”. Tội trốn thuế, gian lận thuế được quy định tại Điều 13 thông tư 166/TT-BTC, Điều 161 Bộ Luật Hình Sự 1999, Luật kế toán và mức phạt được quy định tại Điều 10 Nghị Định 105/2013/NĐ-CP.

Trốn thuế dẫn đến văn hóa gian lận trong nội bộ doanh nghiệp

Thất thoát tài sản là khó tránh khỏi. CEO còn quan điểm vi phạm pháp luật thì nhân viên noi theo là đương nhiên, chính anh là người tạo ra văn hóa gian dối từ sếp đến nhân viên.

Kế toán tâm lý bất an do lo sợ bị phát hiện, áp lực công việc

Do khối lượng sổ sách gấp đôi, tìm mọi cách để đối phó, lách luật, tình trạng nhảy việc diễn ra thường xuyên, việc bàn giao giữa kế toán cũ và mới không rõ ràng, đầy đủ. Và phần thiệt hại thuộc về chính doanh nghiệp.

10. Rất nhiều giám đốc doanh nghiệp và nhân viên liên quan, trong đó có cả cán bộ ngân hàng bị tù tội bởi doanh nghiệp dùng hệ thống sổ sách khống để vay vốn, dẫn tới mất khả năng thanh toán.

Rõ ràng với các tác hại trên, đặc biệt xét về dài hạn là điều mà doanh nghiệp cần xem xét cẩn trọng để tránh rơi vào tình trạng khó khăn khi muốn mở rộng.

Lời khuyên dành cho các CEO

Để doanh nghiệp phát triển bền vững, hãy nhìn và hoạch định lại chiến lược kinh doanh đúng đắn!

Muốn mở rộng kinh doanh, muốn thu hút vốn đầu tư, hãy minh bạch tình hình tài chính!

Hãy trung thực từ quan điểm của Sếp nếu muốn nhân viên trung thực! Hành vi cư xử liêm chính, chuẩn mực trong việc ra quyết định, tính trung thực và giá trị đạo đức của anh chính là tấm gương sáng cho nhân viên noi theo.

Giám đốc, kế toán am hiểu về tài chính, kế toán, thuế sẽ biết cách ghi nhận đầy đủ chi phí, tránh bỏ soát quyền lợi của doanh nghiệp và tối ưu thuế TNDN phải nộp. Một số khoản chi phí nhỏ không thể lấy hoá đơn, doanh nghiệp vẫn ghi nhận chi phí và điều chỉnh trên tờ khai B4 khi quyết toán thuế.

Thay vì trốn thuế, hãy tập trung xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả, nó sẽ giúp anh hạn chế và ngăn ngừa rủi ro không đáng có, tạo cơ chế vận hành trơn chu, minh bạch, hiệu quả trong quản lý điều hành, môi trường làm việc chuyên nghiệp, đặt lợi ích khách hàng lên hàng đầu, công ty vì thế sẽ ngày càng phát triển.