Thuở xưa bọn trẻ con chúng tôi hay đếm số lần hoa sữa nở để canh chừng đông về, cứ hoa sữa nở đến lần thứ 3 thì Hà Nội sẽ thực sự vào đông. Có năm không nhuận, đông đến sớm để năm sau nhuận thu được dài hơn.
Thu Hà Nội đẹp nao lòng, nhưng rồi thu cũng bỏ người ta đi để mùa đông xám xịt kéo đến chiếm chỗ. Thu dạy ta rằng cái gì dù đẹp đẽ đến mấy rồi cũng sẽ bỏ ta mà đi, và ta phải làm quen với điều đó, chấp nhận và bước tiếp, cuộc sống là như vậy.
Khi tôi mới tốt nghiệp khoa cơ khí oto ra trường, được làm việc cho những liên doanh nước ngoài luôn là niềm mơ ước. Sự hấp dẫn của những đồng lương được trả bằng đô-la Mỹ là rất khó cưỡng với những gã trẻ tuổi như tôi.
Rồi tôi cũng thi đậu vào một liên doanh sản xuất xe BMW, Mazda, Kia, với mức lương 120$, tương đương khoảng hơn 1,3 triệu đồng lúc đó, một khởi đầu không tệ khi mức lương kỹ sư trung bình khi đó chỉ khoảng 1 triệu.
Nhưng khi có một công ty sản xuất oto khác của Nhật đồng ý trả tôi gấp đôi, tôi đã không do dự chuyển sang làm cho họ. Tôi làm được một thời gian thì công ty chuẩn bị liên doanh với một công ty Việt Nam để xây nhà máy sản xuất xe, tôi thấy rằng mình đã hết cơ hội vì tôi đã làm ở một liên doanh và tôi biết rõ cái gì phù hợp và không phù hợp với mình.
Cùng lúc đó có một công ty châu u mời tôi về làm với mức lương cao hơn hẳn. Thế là tôi lại khăn gói lên đường.
Làm ở một công ty châu Âu quả là phù hợp với tôi, xuất phát từ vị trí kỹ thuật tôi lên phụ trách mảng dịch vụ sau bán hàng rồi chuyển sang kinh doanh, phụ trách phát triển kinh doanh và kiêm luôn cả marketing.
Cuộc đời cứ đẹp như ánh nắng vàng mùa thu, chỉ trong vài năm, tôi phát triển, công ty phát triển mọi việc rất thuận lợi.
Nhưng thu dù đẹp đến mấy rồi cũng đến lúc thu tàn để đông sang, khi tình hình kinh doanh đang rất thuận lợi thì công ty thay sếp, sếp mới đến thay đổi cách làm việc, thay đổi nhân sự, thay đổi luôn cả văn phòng.
Tôi và sếp có cách nhìn, cách tiếp cận và cách giải quyết các vấn đề của thị trường hoàn toàn trái ngược nhau. Sau một thời gian dài học cách yêu mùa đông nhưng không được tôi đành phải chia tay công ty yêu quí của mình.
Tôi đã nghe ai nói đâu đó rằng dù bạn có thành công đến mấy đi nữa nhưng nếu bạn đi làm thuê thì thương hiệu đó vẫn không phải là của bạn, ông chủ mới là người có quyền quyết định, vắng bạn thì họ sẽ có người khác thôi và công ty vẫn vận hành bình thường, như “không cô thì chợ vẫn đông” vậy. Chắc là tự mình phải xây riêng công việc của mình thì mới ăn thua.
Nghĩ là làm, chia tay công ty nước ngoài, tôi tham gia cùng các anh em lập công ty phân phối các sản phẩm thời trang. Những việc cũng không đơn giản, những năm đầu chúng tôi làm rất tốt nhưng sau do rất nhiều lý do khác nhau, anh em chúng tôi đành phải đóng cửa công ty để phát triển những mảng khác.
Tôi chuyển sang cùng các anh em khác làm nhiều công việc từ sản xuất đến phân phối nhiều các loại sản phẩm khác nhau, nhưng chinh phục thị trường là điều không đơn giản, có những lúc công ty của anh em chúng tôi lỗ liền 8 năm liên tiếp.
Sau một khoảng thời gian nhìn lại tôi thấy việc làm thuê tuy có áp lực nhưng người chịu trách nhiệm cuối cùng không phải là mình, mà là ông chủ, nếu tệ quá thì mình nghỉ việc là xong, lại đi tìm việc mới. Còn tự làm cho chính mình thì trước mặt là thị trường, sau lưng là các anh em, nhân viên và cả gia đình họ, mình không có đường lùi, luôn phải tiến lên.
Suy cho cùng thì chưa biết cái nào áp lực hơn cái nào. Có một ngoại lệ, nếu bạn là hộ kinh doanh cá thể, vui thì làm, mệt thì nghỉ, chỉ ta với ta, không đặt nặng đồng tiền lên làm tiêu chí hàng đầu, thế là sướng nhất.
Sau này tôi có gặp lại anh bạn đã từng làm cùng ở công ty sản xuất xe ô tô của Nhật. Khi tôi chuyển sang công ty châu Âu thì làm việc thì anh ở lại tham gia vào liên doanh, sau một thời gian dài anh tách ra mở công ty phân phối xe cho liên doanh cho đến tận bây giờ.
Giờ đây anh là ông chủ với hai cơ ngơi khang trang ở cả nam và bắc. Hoá ra khi bạn nghĩ là cơ hội không còn thì đôi khi nó đang chờ ngay cửa kia rồi.
Làm thuê hay làm chủ cũng có lúc thuận lợi, đẹp như mùa thu hay khó khăn xám xịt như mùa đông, nhưng đối với tôi cái được lại nằm ngoài dự tính. Cái tôi được không phải là tiền bạc, sự nghiệp hay sự may mắn mà lại là trải nghiệm trong cả quá trình đi làm với những tình cảm buồn, vui, phấn khích, hy vọng.
Là học cách yêu những tình huống không định trước, là biết chấp nhận những thứ không thuận lợi, là biết cho qua những gì phải qua và bước tiếp. Cái được lớn nữa là anh em bạn bè, qua mỗi công ty, qua mỗi công việc tôi lại có thêm bao bạn mới, và chúng tôi đã làm nên một phần lịch sử của mỗi công ty chúng tôi đã từng tham gia.
Anh bạn ở công ty Nhật trước kia giờ là bạn thân của tôi, chúng tôi cùng chia sẻ thú vui tìm hiểu về âm thanh. Các anh em ở công ty thời trang thì thành lập nhóm phượt với nhiều hành trình khắp đất nước.
Vào một ngày đông sớm Hà Nội, anh em chúng tôi làm lễ tống tiễn dịch cô-vy bằng nụ cười, cây xanh, nắng vàng, những câu chuyện không dứt và hẹn các anh chị đang vi vu nơi đất khách một ngày sớm hội ngộ. Hà Nội đông sớm nhưng xen lẫn những cơn mưa vẫn là những ngày nắng vàng ong.
Chia sẻ của Phạm Vũ Tùng
